Aşk ve Anlayış
AŞK VE ANLAYIŞ
Hasan Anamur, 4 Mart 2006, Radikal
DOT, sarsıcı oyunlarıyla bir süredir dünya sahnelerinde adlarından sıkça söz ettiren, İstanbul`un öncü sahnelerini de birkaç yıldır neredeyse tekellerine almaya başlayan İngiliz genç kuşak tiyatro yazarlarından birinin, Joe Penhall`in, Aşk ve Anlayış / Love and Understandingâ€?ini oynuyor. Tasarlayan ve sahneye koyan Murat Daltaban; çeviri Ünsal Coşar.
Galatasaray`da, tarihi Mısır apartmanının 4. katında, oyun alanına dönüştürülmüş bir mekânda tiyatro yapan DOT, İstanbul`un bu mevsim kazandığı önemli topluluklarından biri. İlk oyunları gene aynı kuşaktan bir İngiliz kadın yazarın, Byrony Lavery`nin kaleminden çıkmış olan Donmuş / Frozenâ€?dı. Füsun Günersel`in çevirisiyle Mustafa Avkıran`ın tasarladığı bu üç kişilik oyun gerek konusu, gerek sahneye konuşu, gerekse Derya Alabora`nın ve ona eşlik eden Övül Avkıran ile Murat Daltaban`ın usta yorumları ve oyunculuklarıyla mevsimin üzerinde en fazla durulacak oyunlarından biri olmaya adaydı. Ne yazık ki gösterimden çekilmiş bulunuyor.
Bu arada, DOT`un kendisine İngilizce çağrışımlı ve internet göndermeli bir ad seçmiş oluşu kadar oyunlarının başlıklarını önce İngilizce, sonra Türkçe tanıtmasıysa ilginç ancak çözümlenmesi güç bir yaklaşımın belirtileri.
DOT`un ikinci oyunu Aşk ve Anlayışâ€?, temelde, çağdaş yaşamın kıskacına aldığı insanların gönül ve dostluk ilişkilerinin, yaşamlarını biçimlendirecek seçimlerin beklenmedik bir olay çevresinde irdelenmesi üzerine kurulu. Daha başlıkla, kadın - erkek arasındaki gönül bağlarının derinlilerindeki yatan bir soru çıkarılıyor yüzeye : birbirlerine aşık olanlar, bir yandan bu tutkuyu yaşarlarken bir yandan da anlayışlı olabilirler mi birbirlerine karşı ? Bir genelleme yapılamasa da bu iki duygunun birlikte var oluşu yaşamlara yeni bir yön verebilir, insanların toplumsal zorunlulukları aşmalarını, kendi gerçek kimliklerini üste çıkarmalarını sağlayabilir, onlara yeni yollar açabilir mi? Yaşamlarını zenginleştirebilir mi? Bu konuda genellemeler yapılabilir mi?
Joe Penhall`in bu ilişkileri irdelediği oyununun yapısı ebedi kadın - erkek üçgeninin bir çeşitlemesi üzerine kurulu. Bu üçgen, uzunca bir süredir birlikte olan bir çift ile hemen ilk sahnede çıkagelen ve postu arkadaşının hoşgörüsünden yararlanarak çiftin evine seren işsiz güçsüz, serüvenci, sorumsuz bir hergele olan ve tüm doğallığıyla yaşayan bir gençlik arkadaşından oluşuyor. Çalışma saatleri uymadığı için bir türlü yataklarında uyanık buluşamayan bir doktor ile bir huzurevinde çalışmakta olan sevdiği kadının değişmez yaşamları bu ortamda sorgulanmaya başlanıyor. Çiftin evrenine birdenbire, dokunmadan patlayacak türden bir serseri mayın gibi giren bu üçüncü kişi onların tüm yaşamlarının, hatta kişiliklerinin sorgulanmasına, giderek de değişmesine yol açacaktır.
Oyunu tasarlayan ve sahneye koyan Murat Daltaban, bu gerçekten iyi yapılandırılmış derinlikli metinde kişilerin genelde satır aralarında verilen psikolojik durumlarını, içsel çatışmalarını, değişimlerini çok iyi yakalamış, altlarını incelikle çizmiş, bunların nedenlerini de abartıya kaçmadan yüzeye çıkarmış. Eylemi, bir apartman dairesinden bozma bir kullanım alanının sağlayabileceği olanaklara göre işlevsel bir biçimde kurgulamış, sahne geçişlerini de seyirciyi oyundan uzaklaştırmayacak biçimde düzenlemiş. Beyoğlu`na tepeden bakan bu apartman dairesinin görsel olanaklarını da en iyi biçimde kullanmış.
Bunda çevre tasarımında imzası bulunan ve bir apartman dairesinde oluşturulmuş bir sahnenin olanaklarını, daha doğrusu olanaksızlıklarını son derece işlevsel ve etkili bir biçimde kullanan Barış Dinçel`in katkısı da çok büyük. Çiftin yaşamlarının renksizliğini ve soğukluğunu vurgulayan ve en aza indirgenmiş, kırılganlığı da çağrıştıran saydam eşyalar, özellikle de giderek, konunun akışına göre, fonun değişik yerlerinde, karanlıklardan göğe doğru perdeleri açılan pencereler oyunun anlatım gücünü yükseltiyor. Tolga Çebi`nin etkili müzik tasarımı, sınırlı olanaklara karşın Selen Akıncı`nın başarılı ışık uygulamasıyla da desteklenen Aşk ve Anlayışâ€? bu ilginç üçlüyü oluşturan Almıla Uluer, Erdal Beşikçioğlu ve Murat Daltaban`ın oyunculuk yetenekleri, birbirleriyle uyum içinde yaşattıkları, metnin inceliklerini kaçırmayan, gizli duyguları bile neredeyse belli etmeden aktaran yorumlarıyla üstün bir başarı düzeyine ulaşıyor.
Aşk ve Anlayışâ€? da mevsimin kaçırılmaması gereken oyunlarından.


Eleştirmen Gözüyle

ELEŞTİRMEN GÖZÜYLE
Cumhuriyet Dönemi Türk Tiyatrosu
Eleştiri Seçkisi I- II
Daha fazla bilgi
Ara